Onderzoeksverantwoording

Cultureel Zuid-Holland in kaart

De informatie in het dashboard Cultureel Zuid-Holland in kaart is ingedeeld in 4 pijlers: inwoners, infrastructuur, activiteiten en beleid. Onder elke pijler vallen meerdere indicatoren die zijn onderlegd door één of meerdere bronnen. Voor de vergelijkbaarheid sluiten we zoveel mogelijk aan bij open source databronnen en eerder gedane onderzoeken. Indien nodig hebben we gezorgd voor een verfijning van landelijke bronnen naar gemeenteniveau en/of voerden we aanvullend eigen (desk)research uit.

Overzicht

Inwoners
Aantal inwoners - CBS Statline
Culturele doelgroepen - Whooz / Rotterdam Festivals
Kansengelijkheid Laaggeletterdheid CINOP-ecbo, ROA en Etil (GeletterdheidInZicht.nl)
Armoede CBS Statline
Maatschappelijk vertrouwen I&O Research voor Provincie Zuid-Holland
Infrastructuur
Cultuur BIS-instellingen Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)
Musea Populatielijst musea CBS, RCE, Museumvereniging en Ministerie van OCW
Kunstuitleencentra Kunstgebouw (maatwerk)
Kunstgaleries en expositieruimten Nederlandse Galerie Associatie
Rijksmonumenten RCE Erfgoedmonitor
Beschermde stads- en dorpsgezichten RCE Erfgoedmonitor
Centra voor de kunsten Cultuurconnectie
Podiumkunstbedrijven en –organisaties Atlas Research
Bioscopen Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF)
Poppodia Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF)
Festivals AdresData (voorheen EM-Cultuur)
Bibliotheekvestigingen Bnetwerk
Onderwijs - DUO Open onderwijsdata
Maatschappelijke organisaties - Brancheorganisatie Sociaal Werk Nederland
Programma
CMK - Kunstgebouw (eigen cijfers)
Samen Cultuurmaken - Fonds voor Cultuurparticipatie
Jeugdfonds Sport en Cultuur - RIVM Sport en bewegen in cijfers
Politiek
Raad - Open Overheid
College B&W - Kunstgebouw (maatwerk)
Samenwerking - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), MRDH
Combinatiefunctionarissen - Mulier Instituut
Cultuurbeleid - Kunstgebouw (maatwerk)

Inwoners

Aantal inwoners

Voor het inzichtelijk maken van het aantal inwoners per gemeente is gebruik gemaakt van openbare data via CBS Statline (voorlopige bevolkingsaantallen per gemeente in 2022).

Culturele doelgroepen

Om het Culturele doelgroepenmodel toe te kunnen passen op de gemeenten in Zuid-Holland neemt Kunstgebouw de data af bij Whooz en Rotterdam Festivals. De segmentatie wordt jaarlijks geüpdatet.

Kansen(on)gelijkheid

Deze indicator hebben we geoperationaliseerd als: laaggeletterdheid, armoede en maatschappelijke bezorgdheid. 3 factoren die deelname aan de maatschappij en/of cultuur kunnen belemmeren.

Laaggeletterdheid
Laaggeletterdheid meten we aan de hand van een databron van CINOP-ecbo, ROA en Etil (GeletterdheidInZicht.nl). Data hebben betrekking op 2020.

Armoede
Voor de afbakening van armoede hanteert het CBS de lage-inkomensgrens. Om inzicht te krijgen in de armoede onder inwoners in de gemeenten van Zuid-Holland hebben we gebruik gemaakt van de (voorlopige) data uit CBS over laag en langdurige lage inkomens per gemeente in 2021.

Maatschappelijk vertrouwen
We hebben gebruik gemaakt van de onderliggende data van het onderzoek Maatschappelijk vertrouwen in Zuid-Holland dat I&O Research uitvoerde voor Provincie Zuid-Holland (december 2020). We hebben de uitkomsten voor de provincie als geheel kunnen verfijnen naar een beeld per gemeente.

Infrastructuur

Cultuur

We hebben voor de pijler infrastructuur – cultuur de aansluiting gezocht met de Regionale Cultuurmonitor van de Boekmanstichting en Atlas Research. Waar de Regionale Cultuurmonitor provincies binnen Nederland met elkaar vergelijkt, vergelijken wij gemeenten binnen de provincie Zuid-Holland met elkaar. Deze verdere verfijning is tot stand gekomen in nauw overleg met de genoemde partijen. We hanteren voor zover mogelijk dezelfde indicatoren.

Wel is er bij deze eerste editie van de kaart voor gekozen om de specificering naar zalen, (bioscoop)doeken en plaatsen buiten beschouwing te laten. Ook de aanschaf van culturele producten (boekwinkels) hebben we (nog) achterwege gelaten. Er is als laatste voor gekozen om geen aparte categorie te hanteren voor popfestivals. Instellingen die een onderdeel zijn van de culturele basisinfrastructuur (BIS-instellingen) hebben we meegenomen als extra categorie. Hieronder zetten we de informatieverzameling per onderdeel verder uiteen.

BIS
De informatie voor deze indicator hebben wij gehaald uit bijlage 1 van Besluiten culturele basisinfrastructuur 2021-2024. We hebben een selectie gemaakt voor provincie Zuid-Holland en de instellingen ingedeeld per gemeente. Indien het een evenement betrof (bijvoorbeeld de Architectuurbiënnale in Rotterdam), hebben we er bij het indelen voor gekozen om het kantooradres aan te houden bij gebrek aan een bezoekerslocatie.

Musea
We hanteren voor deze indicator dezelfde bron als de Boekmanstichting voor de Regionale Cultuurmonitor: de populatielijst musea CBS, RCE, Museumvereniging en Ministerie van OCW. We gebruiken de gegevens voor provincie Zuid-Holland uit het meest recente jaar: 2021.

Kunstuitleencentra
De bron die hiervoor werd gebruikt in de Regionale Cultuurmonitor (CBS Statline) gaf helaas geen informatie op gemeenteniveau. In overleg met de Boekmanstichting en Atlas Research hebben we daarom een andere aanpak gehanteerd. Op basis van de telefoongids.nl en Google search maakten we een longlist van alle Kunstuitlenen die in Zuid-Holland staan geregistreerd. Daarbij hanteerden we de zoekopdrachten ‘kunstuitleen’, ‘kunstverhuur’ en ‘artotheek’. Vervolgens hebben we gefilterd op twee factoren om te bevestigen dat het een nog actieve kunstuitleen is: het hebben van een werkende website en dat op deze website vermeld staat dat kunstuitleen of –verhuur mogelijk is. Dit heeft betrekking op de situatie in november 2022.

Kunstgaleries en expositieruimten
Ook voor deze indicator geldt dat een andere aanpak dan CBS Statline nodig was. In overleg met de Boekmanstichting is in plaats hiervan gekozen voor gebruik van de galerielijst van de Nederlandse Galerie Associatie (NGA). Deze heeft betrekking op de situatie in oktober 2022.

Rijksmonumenten
We maken hiervoor gebruik van dezelfde bron als de Boekmanstichting voor de Regionale Cultuurmonitor: de RCE Erfgoedmonitor. Data hebben betrekking op het jaar 2022.

Beschermde stads- en dorpsgezichten
Ook voor de beschermde stads- en dorpsgezichten hanteren we dezelfde bron als de Boekmanstichting voor de Regionale Cultuurmonitor: de RCE Erfgoedmonitor. Data hebben betrekking op het jaar 2022.

Centra voor de kunsten
Voor de Regionale Cultuurmonitor is gewerkt met het ledenoverzicht van Cultuurconnectie. Dit hebben wij ook zo toegepast voor Cultureel Zuid-Holland in kaart. Onder de leden vallen Centra voor de Kunsten, maar ook Muziekscholen en Volksuniversiteiten. Dit ledenoverzicht heeft betrekking op de situatie in november 2022.

Podiumkunstbedrijven en –organisaties
Voor de Regionale Cultuurmonitor werd voor deze indicator wederom gewerkt met data uit CBS Statline. Omdat deze niet verder te specificeren was per gemeente hebben we gebruik gemaakt van de data over Zuid-Hollandse locaties voor podiumkunsten van Atlas Research. Zowel locaties met wekelijks als met maandelijks aanbod zijn meegenomen in de gepresenteerde cijfers. Deze cijfers hebben betrekking op de situatie in november 2022.

Bioscopen
Bij de Regionale Cultuurmonitor zijn cijfers over bioscopen en filmtheaters gebaseerd op de jaarverslagen van de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF). De NVBF is dé brancheorganisatie voor alle bioscopen en filmtheaters in Nederland en heeft als doel collectieve belangenbehartiging, promotie, professionalisering en communicatie. Op gemeentelijk niveau zijn deze jaarverslagen niet bruikbaar. In plaats daarvan hebben we het ledenbestand van de vereniging gebruikt. Dit heeft betrekking op de situatie in september 2022.

Poppodia
Bij de Regionale Cultuurmonitor zijn cijfers over poppodia gebaseerd op de jaarverslagen van de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF). Op gemeentelijk niveau was het niet mogelijk om voldoende informatie op te halen uit de jaarverslagen. De benodigde informatie is in plaats daarvan gevonden in een door VNPF geplotte ledenlijst. Dit heeft betrekking op de situatie in november 2022.

Festivals
Bij de Regionale Cultuurmonitor zijn cijfers over festivals gebaseerd op de data van AdresData. Voor Cultureel Zuid-Holland in kaart hebben we dezelfde aanpak gehanteerd. De data is aan ons uitgeleverd in november 2022. We hebben voor de volledigheid gecontroleerd of de popfestivals die genoemd worden op de ledenlijst van VNPF ook in het bestand terugkomen (bij de Regionale Cultuurmonitor gebeurde dit op basis van jaarverslagen VNPF).

Bibliotheken
Bij de Regionale Cultuurmonitor zijn cijfers over bibliotheekvestigingen gebaseerd op het Dashboard Bibliotheekstatistiek van het Bnetwerk. Ook wij hebben gebruik gemaakt van deze informatie. We hebben op basis van de bron Databestand Bibliotheekstatistiek 2021 een eigen maatwerkbestand ontwikkeld waarin we per gemeente het aantal bibliotheeklocaties tonen.

Onderwijs

Voor het verkrijgen van inzicht in het aantal voorzieningen per type onderwijs (primair, voortgezet, speciaal) en de bijbehorende leerlingenaantallen hebben we gebruik gemaakt van de openbaar beschikbare informatie van DUO.

Sociaal Domein

Voor het inzichtelijk maken van de infrastructuur sociaal domein hebben we geput uit het ledenoverzicht van Sociaal Werk Nederland, de branchevereniging voor het sociaal werk in Nederland. Zij vertegenwoordigen met ruim 500 leden door heel Nederland ruim 80% van de branche. De gegevens hebben betrekking op de situatie in november 2022.

Programma

CMK

Voor het inzichtelijk maken van deelname aan de CMK-regeling per gemeente, hebben we de data die beschikbaar is bij Kunstgebouw kunnen gebruiken. Het overzicht van de penvoerders per gemeente is volledig. De bereikcijfers van scholen zijn echter alleen (nog) bekend voor de gemeenten waarin Kunstgebouw zelf penvoerder is. Deze data hebben betrekking op het jaar 2021.

Jeugdfonds Sport & Cultuur

Om de deelname van inwoners aan het Jeugdfonds Sport en Cultuur per gemeente inzichtelijk te maken hebben we gebruik gemaakt van data van het RIVM (Sport en bewegen in cijfers). Deze hebben betrekking op het jaar 2020.

Samen Cultuurmaken

Om inzichtelijk te maken in welke gemeenten er wel of niet gebruik is gemaakt van de regeling Samen Cultuurmaken van het Fonds voor Cultuurparticipatie, hebben we handmatig via de website van het fonds verzameld welke projecten er met de regeling zijn opgezet. We tellen hierbij ook de projecten mee die gebruik hebben gemaakt van de aanloopregeling (Samen Cultuurmaken verbreden).

Beleid

Samenstelling raad

Hiervoor hebben we gebruik gemaakt van de data van Open Overheid (Verkiezingsuitslagen gemeenteraad 2022).

Samenstelling college B&W en coalitieakkoord

Om inzicht te verkrijgen in de samenstelling van het college van B&W per gemeente, hebben we aanvullend deskresearch verricht. We hebben hiervoor de gemeentelijke websites geraadpleegd.

Samenwerkingsverbanden

We kijken hierbij naar de Cultuurregio’s (indeling vastgelegd bij Ministerie van OCW) en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag, afgekort MRDH.

Combinatiefunctionarissen

We maken hiervoor gebruik van data van het Mulier Instituut uit de Monitor Brede Regeling Combinatiefuncties 2021.

Richtlijnen cultuurbeleid

Voor dit onderdeel hebben we aanvullend deskresearch gedaan. In eerste instantie via Google Search. Een groot deel van het cultuurbeleid was via deze weg te vinden, maar een deel ook niet. Kunstgebouw beschikte zelf ook van een aantal gemeenten over het cultuurbeleid. Hiermee hebben we onze eerste inventarisatie verrijkt. Ook toen bleven er echter nog gemeenten over waarbij we moesten vaststellen dat er geen cultuurbeleid bekend was. Met deze ontbrekende gemeenten hebben we contact gezocht voor een laatste controle. Dit leverde nog een paar laatste stukken op en voor de andere gemeenten de bevestiging dat er inderdaad geen geldend cultuurbeleid was. Dit heeft betrekking op de situatie in november 2022.