“We zijn allemaal mensen met levensbagage.”

Amateurtoneelvereniging Inter Amicos uit Dordrecht produceerde samen met PEERpoint Herstelacademie het project PEERplay, een bijzondere theaterproductie over psychische kwetsbaarheid en herstel.

Van workshop naar toneelproductie

Herstelacademie PEERpoint helpt mensen die een ontwrichtende gebeurtenis hebben meegemaakt om samen met lotgenoten, oftewel peers, opnieuw de regie over zijn of haar leven te krijgen. De academie wordt sinds 2020 gerund door ervaringsdeskundigen, zoals Tamara Kinnigin. Tijdens een werkbezoek ontmoette zij Nic Vos de Wael, belangenbehartiger voor cliënten en naasten in de GGZ. Daarnaast is Nic lid van toneelvereniging Inter Amicos. “Bij die ontmoeting vertelde ik Nic dat de Herstelacademie een theaterworkshop aanbood waarbij de deelnemers werkten aan hun herstel. Daarbij kwam duidelijk naar voren dat toneelspelen helpt om een drempel over te stappen en angsten te overwinnen.” Omdat ze beiden een passie hebben voor toneelspelen, vroeg Tamara aan Nic of ze voor de presentatie van de workshop gebruik kon maken van het theater van Inter Amicos. “Bij de presentatie in het theater was geen publiek aanwezig, maar de impact van de workshop smaakte naar meer. Na een brainstorm besloten we om een echte productie te maken, waarbij we een ervaren regisseur betrokken.”

PEERplay

Samen met regisseur Carmen Tatzreiter bedachten Tamara en Nic dat het nieuwe stuk opgebouwd zou worden uit verhalen van mensen die een ontwrichtende ervaring hebben gehad, en over hun herstel. Hiervoor werd een groep samengesteld van spelers van de toneelvereniging en bezoekers van PEERpoint. Tamara: “Onze bezoekers hebben te maken met allerlei levensontwrichtende ervaringen. Denk aan verslaving, dakloosheid, depressie of de gevolgen van een vechtscheiding. Door middel van workshops en trainingen helpen wij hen om onderliggende patronen te herkennen en hiermee aan de slag te gaan, waardoor ze weer meer regie in hun leven ervaren.” Omdat de medewerkers van PEERpoint zelf ervaringsdeskundige zijn, kunnen zij de bezoekers goed ondersteunen.

Eerste kennismaking

Doel van PEERplay is om door middel van theater te werken aan de veerkracht en het herstel van de deelnemers. Maar ook om het gesprek over psychisch lijden open te breken. De spelers van Inter Amicos die meededen, hadden ook de nodige levenservaring. Het project startte daarom met 4 bijeenkomsten waarbij de deelnemers door gesprekken en speloefeningen elkaar leerden kennen. Tamara: “Bij de workshops van PEERpoint hadden deelnemers al geleerd om uit hun comfort zone te stappen. De mensen van de toneelvereniging hadden speelervaring en waren open minded. Daardoor ging de kennismaking vloeiend en bewoog iedereen makkelijk naar elkaar toe. We zijn tenslotte allemaal mensen met levensbagage.”

Ongepast

Belangrijk was dat de deelnemers zelf aangaven wat ze in het stuk van zichzelf wilden laten zien. Het was de kracht van regisseur Carmen die uitspraken en ervaringen bij hen naar boven haalde, vertelt Nic. “Ter voorbereiding vroeg Carmen aan iedereen om een persoonlijke monoloog te schrijven waarbij de deelnemers hun verhaal deelden op papier. Thema’s die daarin naar boven kwamen waren verslaving en het vermijden van emoties, angsten, een rauwe kindertijd en het zoeken naar een nieuwe identiteit. Vervolgens vlocht Carmen de verhalen samen tot een toneelstuk, dat zich afspeelde in de wachtkamer van een psychiater.” De titel van de voorstelling, Ongepast, sloeg op de lange wachtlijsten in de zorg en het feit dat mensen niet altijd de hulp krijgen die ze nodig hebben. Nic: “Het stuk liet zien hoe mensen vanuit eigen kracht en steun van elkaar wél een helende manier vonden die bij hen past. Dat was mooi en inspirerend.”

Helen via theater

Het publiek – dat voor een groot deel bestond uit familie, vrienden, medewerkers van zorgorganisaties en gemeenten – reageerde hartverwarmend, vertelt Tamara. “Ze herkenden zichzelf in de verhalen en waren erg onder de indruk. Voor alle spelers was het ook echt een ontlading. Omdat zij letterlijk hun stem konden laten horen en hun verhaal konden doen, hebben ze met de voorstelling iets neergezet waar ze heel trots op zijn. Een succeservaring die ze meenemen in hun leven.” Voor de spelers van Inter Amicos was het daarbij nieuw dat ze op het toneel hun eigen verhaal vertelden, in plaats van iemand anders te spelen. Nic: “Dat was waardevol en een mooi leermoment.” De bezoekers van PEERpoint hebben veel van PEERplay geleerd, zegt Tamara. “In hun leven zijn niet veel leuke momenten geweest. Nu hebben ze ervaren dat een prettige gebeurtenis, zoals samen toneelspelen, ook helend kan werken. De deelnemers hebben gezien waar ze toe in staat zijn, hebben zichzelf overtroffen en hebben veel van de ervaring geleerd. Een aantal bezoekers van PEERpoint is zelfs bij Inter Amicos de toneelcursus gaan volgen.”

Ruimte voor improvisatie

PEERplay werd als project onder andere gefinancierd door het Fonds voor Cultuurparticipatie en het VSBfonds. Momenteel wordt er nagedacht over nieuwe vormen van samenwerking. Wat zouden Nic en Tamara mensen aanraden die een dergelijk projectidee hebben? “Zorg dat je een professionele regisseur hebt”, benadrukt Tamara. “Carmen is een empathische en gepassioneerde vakvrouw. Als het moeilijk werd, kon zij mensen snel op hun gemak stellen.” Nic vult aan: “Er was ruimte voor iedereen om zelf te kiezen wat ze met het publiek wilden delen, en op welke manier. Daardoor voelde iedereen zich veilig en persoonlijk betrokken. Er was veel improvisatie op het toneel, bij elke voorstelling gebeurde er iets onverwachts. Dat maakte het geheel leuk en spannend.”

Tekst: Cathelijne Beijn
Datum: 16 april 2024

Meer over PEERpoint
Meer over Fonds voor Cultuurparticipatie
Meer over VSBfonds