“De neuzen voor cultuur­beleid staan in Gorinchem dezelfde kant op”

Jack van Mildert en Stefan Kusters zijn in Gorinchem bekend van De Spreekkamer van de Stad: een broedplaats voor creatieve ideeën om bewoners door middel van cultuur te verbinden. Hieruit ontstond het overkoepelende project Gorinchem Inspireert dat culturele partijen en de gemeente samenbrengt om het cultuurbeleid in Gorinchem een gezicht te geven.

Om meer voor elkaar te krijgen, moesten cultuurmakers en de mensen in het gemeentehuis elkaar beter kennen en gezamenlijk het cultuurbeleid uitvoeren, vonden Jack en Stefan. De neuzen voor een succesvol beleid moesten dezelfde kant op, te beginnen bij het opzetten van een netwerk en een denktank. “Het motto van de gemeente is ‘mogelijk maken’ en Gorinchem Inspireert draagt daaraan bij”, vertelde Stefan aan de start van het project. Nu de pilot na een jaar is afgelopen, blikken we terug.

Terugblik

De pilot van Gorinchem Inspireert is inmiddels afgerond. Wat is er in de tussentijd gebeurd? “Bij de start van Gorinchem Inspireert hadden we bedacht om een stichting te beginnen waarna we de gemeente en cultuur- en beleidsmakers met elkaar in contact zouden brengen”, zegt Jack. “Maar de cultuurcoaches gaven aan dat ze liever de gemeente als centraal punt hadden. Daar hebben we lang mee gestoeid, maar we hebben het advies van de coaches uiteindelijk opgevolgd. Het inbedden van het project bij de gemeente bleek veel voordelen te hebben. Zoals een beter zicht op de besteding van de budgetten en een gestroomlijnde communicatie vanuit één locatie.”

Neuzen dezelfde kant op

“Gorinchem Inspireert is bedoeld om de schakel te zijn tussen de gemeente en de cultuurmakers van de stad. Maar de uiteindelijke uitvoering ervan kostte wat denkwerk”, zegt Stefan. “We wilden gezamenlijk voorkomen dat de betrokken ambtenaren nog meer werk op hun bord kregen en daardoor gedemotiveerd zouden raken. Er was een duidelijke rolverdeling nodig, waarbij iedereen even enthousiast werd over wat ons te doen stond. Toen het platform eenmaal een solide basis had, konden wij het project loslaten en gaven we de gemeente de sleutel om dingen mogelijk te maken. Hun cultuurcoaches en de afdelingen communicatie en financiën spelen daarin een belangrijke rol. Omdat iedereen elkaar nu kent en de neuzen voor het cultuurbeleid dezelfde kan op staan, kunnen we hier met toekomstige projecten van De Spreekkamer op meeliften.”

Welke grote veranderingen hebben in het proces plaatsgevonden?

“Om Gorinchem Inspireert te laten lukken heeft de gemeente ingestemd om het bestaande cultuurbeleid anders aan te pakken”, zegt Stefan. “Met cultuurmakers in de stad zijn gezamenlijk jaarlijkse thema’s bedacht, waarna de gemeente de regie nam in de vorm van vergunningen, budgetten en het inzetten van mensen. Door beleidsmakers de regie te geven, kwamen ze steeds duidelijker in hun rol, zonder dat ze daarbij een eventbureau werden. Wij gaven daarvoor de handvatten en daar werd goed op gereageerd.”

Wat zijn hierin leermomenten geweest?

“Het was noodzakelijk dat de teamleider cultuur binnen de gemeente echt snapte wat we voor ogen hadden”, legt Stefan uit. “In zo’n proces is het belangrijk dat de gemeente achter je staat en dezelfde zoektocht heeft die je vervolgens samen invult. De cultuurcoaches werden leidend, maar waren in het begin wat huiverig hun autonomie kwijt te raken. Maar in plaats van meer werk en minder zeggenschap werden ze juist onderdeel van een team en konden zij hun werk beter en efficiënter uitvoeren.”

“Wij zijn sterke conceptontwikkelaars die vrij snel en abstract projecten kunnen bedenken en uitvoeren”, vult Jack aan. “Mensen moesten daarop aanhaken en daar was ruimte en tijd voor nodig. Dus moesten wij een stapje terugdoen: de trein ging iets langzamer rijden zodat mensen erop konden springen. Die tijd gebruikten we ook om het concept nog sterker te maken en bij de gemeente te laten leven. Dat was leerzaam en nuttig, en pakte goed uit.”

Wat was daarvoor nodig?

“We hebben sessies georganiseerd met de gemeente, cultuurmakers, winkeliers, het onderwijs- en welzijnsdomein en hebben daarbij goed naar elkaar geluisterd”, zegt Jack. “In de sessies brainstormden we in verschillende teams over het samenstellen van een programma, hoe we elkaar daarin konden helpen en versterken, en werden er vragen beantwoord. Omdat iedereen duidelijk zijn rol weet en elkaar weet te vinden, loopt de uitvoering van de ideeën nu steeds meer gestroomlijnd.”

Hoe heeft Kunstgebouw bijgedragen het afgelopen jaar?

“Ondanks dat onze subsidieaanvraag bij het Fonds voor Cultuurparticipatie werd afgewezen, geloofde Kunstgebouw in ons project en wilde het ondersteunen”, zegt Jack. “Op die manier werd ons idee gedragen door een speler van buiten de stad die kon bijsturen en toetsen wat we deden. Dat was een enorme steun in de rug. Gorinchem Inspireert dient als voorbeeld voor andere gemeentes die iets dergelijks willen doen. Kunstgebouw gaat dat aanjagen.”

Tips

Welke tips kan je meegeven aan iemand die een dergelijk project wil starten? “Hou je oog op de bal”, zegt Stefan, “want als een bestaand beleid verandert gaat dat vaak gepaard met emoties. Een groot deel van het proces is dan ook om iedereen zich comfortabel te laten voelen en in de juiste rol te krijgen, en dat kost tijd. Zoek daarom partners die begrijpen wat je bedoelt en investeer in die relatie.” Jack: “Volg de route die stroomt, de positieve energieën. En de back-up van de leidinggevende binnen de gemeente is belangrijk. Blijf diegene informeren, hou iedereen betrokken, luister goed en blijf communiceren.”

Gorinchem Inspireert heeft geresulteerd in een groot aantal bijeenkomsten waar bewoners, ondernemers, cultuurmakers en beleidsmakers met elkaar in gesprek gingen. Ze wisselden ideeën uit en maakten plannen voor activiteiten die passen in een inclusief cultuurbeleid voor Gorinchem, waar alle inwoners, baat bij hebben.

Lees hier het eerste interview met Jack en Stefan.
Bekijk de website van De Spreekkamer van de Stad
Meer over cultuurparticipatie in Zuid-Holland
Abonneer je op de nieuwsbrief Cultuurparticipatie in Zuid-Holland
Word lid van de LinkedIn-groep Cultuurparticipatie in Zuid-Holland

Datum: 18 april 2022
Tekst: Cathelijne Beijn