Langzaam uit de lockdown

De afgelopen maanden waren bewogen door de stilte en hectisch door alles wat niet kon gebeuren. Langzaam komen we los uit de lockdown. Terwijl we de schade nog maar deels kunnen overzien, maken we de tussenbalans op: hebben we de juiste keuzes gemaakt? Lees de column van Aukje Bolle, directeur-bestuurder van Kunstgebouw.

Wij zijn er als organisatie volledig op ingesteld om dingen mogelijk te maken, te realiseren, voor elkaar te krijgen. Te zorgen voor goed cultuuronderwijs en alles wat daarvoor nodig is. En opeens trapten we in maart met ons volle gewicht op de rem.

Hard achteruit rennen

Er moest minstens zoveel gebeuren als gewoonlijk maar dan zonder eindresultaat: het moment van verwondering in de klas of in het theater. Het moment waarop een kind ontdekt dat de wereld meer te bieden heeft dan hij of zij dacht. Opeens voelden we hoe belangrijk het doel is dat je voor ogen hebt terwijl je bezig bent. Heel hard werken om te zorgen dat alles niet doorgaat, voelt als hard achteruit rennen, vermoeiend, doelloos en tegennatuurlijk.

En dan de gevolgen voor onze samenwerkingspartners: de impresariaten, gezelschappen, theaters, musea, kunstenaars, kunstvakdocenten en andere professionals met wie wij samen onze activiteiten vormgeven en uitvoeren. Voor hen gaat de crisis in veel gevallen gepaard met nog grotere financiële nood, waarvoor weliswaar tijdelijke eerste maatregelen werden getroffen, maar die zijn niet toereikend om de tekorten te dempen.

Helpen zonder zelf te wankelen

Wie is er eigenlijk verantwoordelijk voor de verliezen die geleden worden en hoe verdeel je de financiële pijn op een eerlijke manier? Hoe kunnen we onze partners ontzien of helpen, zonder zelf aan het wankelen te raken?

Allemaal vraagstukken waarmee we voor het eerst geconfronteerd werden en we konden niet bij elkaar gaan zitten om eens stevig van gedachten te wisselen en gezamenlijk tot een oplossing te komen. Natuurlijk werd er volop gebeld, gezoomd en wat dies meer zij, maar over lastige zaken praat je toch het beste in elkaars fysieke aanwezigheid.

Wat is de juiste weg, wat kunnen we bieden en wat mogen we vragen, wat zullen de gevolgen zijn, hoe weten we of we het goed doen en hoeveel van onze eigen twijfel en onzekerheid mogen we delen? Er was, en is, soms boosheid en onbegrip bij onze partners omdat we lang geen duidelijkheid konden geven over welke financiële afspraken we konden maken over niet gegeven lessen en niet gespeelde voorstellingen.

Aanpassen

Bij ons was er twijfel over hoe de scholen te benaderen. Het onderwijs werd door de coronamaatregelen compleet op zijn kop gezet. Van de ene op de andere dag zaten alle kinderen thuis. Met grote bewondering hebben we gezien hoe leerkrachten en schooldirecties zich binnen enkele dagen hadden aangepast aan de nieuwe situatie en met een enorme dosis energie en creativiteit onderwijs bleven bieden.

Het raakte me enorm hoe de schoolmedewerkers de kinderen echt misten, zoals je je kind, je lief of je goede vrienden kunt missen. Beelden van lege schoolgebouwen met “We missen jullie” op de ramen geschreven en filmpjes van leerkrachten die hun leerlingen vanuit hun huiskamers een hart onder de riem staken, ontroerden door hun oprechtheid.

Bij Kunstgebouw deden we wat we konden om een digitaal alternatief te bieden. We vreesden dat cultuuronderwijs in deze crisis naar de achtergrond zou verdwijnen terwijl het juist nu, in tijden van onzekerheid, zo belangrijk is om de creativiteit te blijven ontwikkelen en nieuwsgierigheid te blijven stimuleren.

Super solidair

Tegelijkertijd waren we ook wat beschroomd, scholen hadden wel wat anders aan hun hoofd. En dan was er de andere lastige kwestie, zouden scholen bereid zijn om samen te delen in de verliezen? Zouden we scholen in deze zware tijd kunnen vragen om te helpen de keten van mensen en organisaties, die nodig is voor duurzaam en kwalitatief cultuuronderwijs, in stand te houden?

Wat bleek? Veruit de meeste scholen waren meer dan bereid om samen met ons te zorgen dat de financiële strop van corona niet alleen bij de kunstinstellingen en ZZP-ers terecht zou komen. Mijn toch al enorme respect en bewondering voor het onderwijs werd nog een stukje groter. Niet alleen toegewijd, flexibel, optimistisch en oprecht maar ook nog eens super solidair. Wat een geruststelling dat onze kinderen door deze mensen worden opgeleid.

Flinke stap in de goede richting

Ik schrijf dit stukje op de dag waarop Kunstgebouw voor het eerst in maanden weer een live bijeenkomst organiseerde. In theater Koningshof in Maasluis kwamen we samen met betrokkenen om toekomstplannen te maken voor het programma Cultuureducatie met kwaliteit.

Een dag eerder werd in de Provinciale Staten een motie aangenomen om geld vrij te maken om de Zuid-Hollandse culturele infrastructuur door de crisis te helpen. Gemeenten hebben die steun hard nodig om belangrijke instellingen als Koningshof overeind te kunnen houden. Met dit besluit toont de provincie zich solidair met de cultuursector, dat stemt mij vrolijk en hoopvol.

In Zuid-Holland hebben we dan toch laten zien dat alle partijen meedoen en hun bijdrage leveren, soms door te delen in het verlies, soms door te delen in de rijkdom.
We waren misschien niet de allereerste provincie die in actie kwam, maar we hebben met elkaar, bestuurders, ambtenaren, cultuurinstellingen, scholen, leerkrachten, cultuurcoördinatoren, kunstenaars, ouders, impresariaten en iedereen die ik nu vergeet, een flinke stap in de goede richting gezet. Cultuuronderwijs organiseer je samen.

Aukje Bolle
Directeur-bestuurder Kunstgebouw