Improviseren met LEF! Hoe theateronderwijs leerlingen én leerkrachten in beweging zet

Met de creatieve leertool LEF! ontdekken leerkrachten hoe je theater inzet binnen de klas. Zo maken leerlingen kennis met improvisatie en spelvormen, en ontwerpen leerkrachten eenvoudig een eigen dramales. Het doel? Laten zien dat je met weinig voorbereiding – en zonder theaterervaring – betekenisvolle lessen kunt geven die leerdoelen raken.

Theater als krachtig leermiddel

LEF! is een speelse en creatieve leertool voor leerkrachten in het basisonderwijs. Met het leermiddel ontwikkelen kinderen belangrijke vaardigheden als persoonsontwikkeling, kritisch en creatief denken, communicatie en samenwerken. Bij de leertool hoort een doos met spelkaarten. Elke spelkaart is op elk moment inzetbaar en maakt meteen inzichtelijk aan welke vaardigheden en leerdoelen je werkt.

Andrea Noske, projectleider Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) en initiatiefnemer van de training, gelooft sterk in de kracht van drama in het onderwijs. “In de theaterlessen leren de kinderen samenwerken, presenteren en risico’s nemen. Ze leren zichzelf op een andere manier kennen, overwinnen angsten en ervaren dat fouten maken erbij hoort. Daarnaast bevordert het associatief denken: je traint je hersenen op verschillende vlakken.”

Handvatten voor elke leerkracht

Om zelf de kracht van improvisatietheater te ervaren, gingen leerkrachten tijdens een training actief aan de slag met de oefeningen. Één van hen is Daniëlle Zevenbergen, onderwijsassistent bij de instroomgroep van basisschool De Maasoever. “Ik doe zelf aan theater, dus improvisatie is voor mij niet nieuw. Ik vond het mooi om te zien dat alle collega’s enthousiast meededen. Ook als het betekende dat ze uit hun comfortzone moesten komen. Fantasie, lef, samenspel en taal komen namelijk allemaal aan bod.”

De training laat goed zien waar de leertool voor bedoeld is én hoe veelzijdig theater kan zijn. Andrea: “Je kunt de kaarten inzetten voor een complete dramales, of als korte energizer. De oefeningen zijn ook makkelijk te koppelen aan andere vakken, zoals geschiedenis en taal. De kinderen leren zich beter uitdrukken en hun woordenschat groeit. Ook voor een vak als burgerschap zijn de kaarten goed inzetbaar, omdat het gaat om samenwerken en naar elkaar luisteren.” Ook voor leerkrachten is de leertool waardevol, aldus Andrea. “Door de improvisatieopdrachten ga je anders naar je leerlingen kijken. Zeker op scholen waar een taal- of rekenachterstand is, zie je dat kinderen erdoor opbloeien. Ze kunnen andere talenten laten zien, waardoor hun zelfvertrouwen groeit.”

Laagdrempelig en direct toepasbaar

Daniëlle is erg enthousiast over de praktische inzetbaarheid van de LEF-box. Voor haar is het een ideaal hulpmiddel. “Je kunt elk moment van de dag een oefening inzetten. De kaarten bieden houvast, maar je kunt er ook je eigen draai aan geven. Zo kun je een oefening kiezen die past bij een thema, of kinderen laten oefenen met spraak. Zelfs rekenen kun je op een speelse manier verwerken.”

Persoonlijke groei

Met behulp van leuke, creatieve oefeningen durven de kinderen zich te uiten, zowel verbaal als non-verbaal. Daniëlle: “Door zich op een andere manier te uiten, voelen sommige kinderen zich veiliger in de groep en komen ze uit hun schulp. Dat heeft grote impact op de groepsdynamiek.” Tijdens de training ontdekte ze ook iets over zichzelf. “Ik wil de groep soms wat te veel sturen. Maar improvisatie vraagt juist om loslaten en samenwerking. ‘Stralend falen’ komt meerdere keren terug. Oftewel: je leert dat het niet erg is om fouten te maken.”

Tijdens de studiedag van alle RVKO-scholen in Nissewaard op 27 oktober op De Maasoever worden gelijktijdig 8 LEF-workshops van 45 minuten gegeven. Andrea: “Tijdens de workshop zien leerkrachten een trainer aan het werk en ervaren ze zelf hoe simpel en leuk het is. Theater is niet eng, het is een kans.”

Tekst: Cathelijne Beijn
16 juli 2025