Cultuur op de agenda
Gemeentelijke tekorten vragen om creatief denken
Cultuur blijft een onmisbare kracht in onze samenleving. Juist in tijden van financiële druk is het van belang dat we samen zorgen dat cultuur op de gemeentelijke agenda blijft. Kunstgebouw staat hierin naast gemeenten, culturele organisaties en makers in Zuid-Holland. Wij ondersteunen hen met kennis en praktische tips, om cultuur stevig te verankeren in lokaal beleid – nu en richting de gemeenteraadsverkiezingen van 2026. In dit bericht lees je wat jij kan doen in aanloop naar de verkiezingen.
Financiële uitdagingen op komst: ‘Ravijnjaar’
De afgelopen tijd kwam met enige regelmaat het begrip Ravijnjaar langs. Voorspeld werd dat in het jaar 2026 veel Nederlandse gemeenten in ernstige financiële problemen zouden komen en dus in een financieel ‘ravijn’ zouden vallen. De oorzaak? Het Rijk wil de manier waarop gemeenten geld krijgen veranderen. Door deze nieuwe aanpak zouden veel gemeenten vanaf 2026 plotseling minder geld ontvangen, terwijl hun taken hetzelfde blijven. Het gat tussen inkomsten en uitgaven wordt daardoor zo groot dat bezuinigingen onvermijdelijk lijken.
Inmiddels is extra geld toegezegd om het ergste te voorkomen, maar veel gemeenten zullen de komende jaren nog steeds moeten bezuinigen. Er wordt voorspeld dat gemeenten het de komende jaren al moeilijker gaan krijgen en dat ze het vanaf 2028 met veel minder geld moeten doen. Het probleem is daarmee vooral uitgesteld en niet opgelost. Daarom wordt er nu gesproken over het Ravijnjaar 2028.
Wat betekent dit voor cultuur?
Anders dan voor onderwijs of zorg zijn gemeenten niet verplicht geld uit te geven aan kunst en cultuur. Dat betekent dat culturele voorzieningen en activiteiten in gemeenten vaak extra onder druk komen te staan bij mogelijke bezuinigingen. Daarom is het belangrijk dat gemeenten nu alvast nadenken over hun toekomstig cultuurbeleid en over de inzet van (voldoende) middelen.
Het belang van cultuur voor o.a. kansengelijkheid, talentontwikkeling, maatschappelijke binding, mentale gezondheid en de lokale economie blijft groot. Zoek daarom naar creatieve oplossingen, bijvoorbeeld door een integrale brede werkwijze te kiezen voor de aanpak van maatschappelijke vraagstukken. Daarmee kunnen gemeenten bruggen slaan tussen cultuur en andere domeinen. Dat biedt bovendien kansen om budgetten voor verschillende domeinen integraal in te zetten en ze zo aan elkaar te ‘koppelen’. Leer ook van succesvolle voorbeelden van cultuur die buiten de cultuurbegroting worden gefinancierd.
Aankomende gemeenteraadsverkiezingen
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 18 maart 2026 wordt het belangrijker dan ooit dat cultuur een duidelijke plaats krijgt in lokaal beleid. Wat kun jij doen?
Werk je in een culturele organisatie of ben je een creatieve maker?
Voor veel culturele organisaties zijn uitslagen van verkiezingen bepalend voor de koers van de gemeente en de gevolgen voor de organisatie. Het is zaak om jouw boodschap mee te geven aan de politieke partijen:
- Nu tot en met oktober: Formuleer een kernboodschap. Zorg voor een helder verhaal met een duidelijke boodschap en zorg ervoor dat elke medewerker in jouw organisatie dat verhaal kan overdragen. Voer het gesprek met alle politieke partijen. Nodig ze uit, ga bij ze langs of organiseer een bijeenkomst voor alle partijen.
- In november en december: Analyseer verkiezingsprogramma’s om te bepalen in hoeverre jouw boodschap is geland en hoe je met jouw aanbod kan aansluiten op hun ideeën. Bereid je voor op de verkiezingscampagne. Hoe wil jij je als organisatie positioneren? Welke acties wil je nog uitvoeren?
- Vanaf januari: Laat sprekende voorbeelden zien tijdens de campagneperiode, organiseer een cultuurdebat of politiek café, …
Hulp nodig?
Houd de pagina van Kunstgebouw in de gaten, waar we de komende maanden informatie en praktische handvatten delen over de gemeenteraadsverkiezingen.
Werk je in een gemeente?
Zet jouw expertise en kennis over de lokale context in om cultuur in jouw gemeente op de kaart te zetten in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen:
- Laat zien wat de toegevoegde waarde is van lokale culturele voorzieningen. Uit onderzoek van Atlas Research blijkt bijvoorbeeld dat elke euro subsidie aan lokale musea het zesvoudige oplevert. Onze Cultuurwijzer gaat dieper in op de diverse waarden van cultuur.
- Stimuleer lokale culturele organisaties en organisatoren om het gesprek aan te gaan met lokale partijen. Inspireer hen met ideeën over bijvoorbeeld de organisatie van een netwerkborrel of het organiseren van een lokaal verkiezingsdebat.
- Zoek actief de samenwerking op met andere domeinen. Vertel een gezamenlijk verhaal over de toegevoegde waarde van cultuur in maatschappelijke opgaven, zoals:
– het verhogen van de leefbaarheid
– het verbeteren van de sociale cohesie
– het bestrijden van eenzaamheid
– het vergroten van de kansengelijkheid
– het verhogen van de woonaantrekkelijkheid en het vestigingsklimaat,
– et cetera
Bijvoorbeeld
De aanwezigheid van podiumkunsten heeft een positieve invloed op de woonaantrekkelijkheid van een gemeente. Een goed (culturele) voorzieningenniveau draagt bij aan de hoogte van de WOZ-waarde van huizen in een gemeente en daarmee ook aan de inkomsten van de gemeente via de onroerendezaakbelasting. Cultuur is dus ook financieel gezien van toegevoegde waarde voor een gemeente.
Ben je lid van een politieke partij?
Zorg ervoor dat cultuur als thema onderdeel wordt van jouw verkiezingsprogramma. Ga na of jouw gemeente actueel cultuurbeleid heeft. Als dat niet zo is, kan dit 1 van de speerpunten zijn in het volgende coalitieakkoord. Daarnaast heeft Kunsten ’92 een pamflet ontwikkeld met inspirerende thema’s voor een cultuurparagraaf. Tot slot: voer het gesprek met culturele organisaties en initiatieven om scherp te krijgen welke lokale zaken er spelen en de aandacht vragen.
Pamflet per gemeente
Kunstgebouw ontwikkelt momenteel een pamflet per gemeente. Nieuwsgierig? Mail naar info@kunstgebouw.nl en we sturen het pamflet eind juni naar je toe.
Kunstgebouw denkt graag met je mee
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen bieden we informatie, tips en praktische ondersteuning om cultuur lokaal op de agenda te zetten en te houden. Of je nu werkt bij een gemeente, een culturele organisatie of betrokken bent bij een politieke partij – je vindt op onze website hulpmiddelen die je direct kunt inzetten. Zo zorgen we er samen voor dat cultuur ook in financieel uitdagende tijden zichtbaar blijft en goed ingebed wordt in lokaal beleid.
Samen zetten we cultuur op de agenda.
